برخلاف فاجعه‌ی چند ماه پیش در دفتر مجله‌ی چارلی اِبدو، اینبار نیروهای امنیتی فرانسه تا کنون توانسته‌اند به خوبی از درز اطلاعات و گسترش شاعه‌ها جلوگیری کنند. هنوز هویت هیچ کدام از مهاجمان اعلام نشده است. درحالیکه بدون تردید پلیس تا کنون آنها را شناسایی کرده‌ است.

رخدادِ اخیر نشان داد که برخلاف آنچه برخی از سیاستمداران تظاهر می‌کنند، این عملیات آنچنان هم کور نیستند. بلکه با فاجعه‌ی دیشب ثابت شد که باید از نوعی جدید از عملیات «پیچیده» را به رسمیت بشناسیم. به نظر می‌رسد که هدف اصلی عملیاتِ دیشببازی دوستانه‌ی فرانسه و آلمان در «اِستَد دو فرانس» بوده که خوشبختانه تروریست‌ها به هدف‌شان نرسیدند.

همزمان چند حمله‌ی دیگر در محله‌های دهم و یازدهم پاریس رخ می‌دهد که شما می‌توانید در نقشه‌ی زیر ببینید. (ببخشید اگر ترجمه‌ی دستی خیلی مرتب نیست)

نقشه‌ی مکان‌های عملیات مهاجمان. منبع: لوموند.

بدترین فاجعه در سالن کنسرت بَتَکلان اتفاق می‌افتد. سالنی با ظرفیت ۱۵۰۰ نفر که در محله‌ای پر رفت و آمد قرار دارد. مهاجمان از در پشتی سالن وارد می‌شوند و شروع به تیراندازی می‌کنند. یکی از شاهدان عینی می‌گفت: «من در ردیف جلو بودم که از پشت صدای ترقه شنیدم. اول فکر کردم در انتهای سالن ترقه ترکانده‌اند. اما چند لحظه بعد متوجه شدم که فضا ملتهب شده و ناگهان با فشار جمعیت [که قصد فرار داشتند] روی زمین افتادم.»

 هر چهار تروریستبا با مداخله‌ی نیروهای امنیتی در محل کشته می‌شوند. در واقع مهاجمان – همانطور که در بیانیه‌ی داعش اعلام شده – این مکان را بخاطر گروه آمریکایی راک Eagles of Death Metal انتخاب کرده‌اند که از نگاه آنها یک گروه شیطانی است. (تقریبن همان نگاه احمقانه‌ای که تندروها در ایران به موسیقی متال دارند.) احمقانه‌تر اینکه در بیانیه‌ی داعش، این حمله به جنگ‌های صلیبی پیوند داده می‌شود و سعی دارد پاریس را پایتخت صلیب» معرفی کند. درحالیکه اکثر مخاطبان کنسرت بی‌تردید مسیحی نبوده و چه بسا آته بوده‌اند و هیچ ربطی به مسیحیت نداشته‌اند.

همانطور که برای تروریست‌ها درکِ این مسئله سخت است، برای بسیاری دیگر از مردم جهان (بویژه آمریکایی‌ها) همینطور است. به همین سبب بود که بسیاری از پاریسی‌ها روی فیسبوک و توییتر از ابراز احساسات مذهبی همچون «برایتان دعا می‌کنیم» گله می‌کردند. آنها به دعا باور نداشتند. (البته این باعث نمی‌شد که من دعا نکنم. ولی به طرف مقابلم هم نمی‌گفتم دارم برایت دعا می‌کنم. بلکه می‌گفتم بهت فکر می‌کنم.)

امنیت مکان‌های عمومی و خصوصی 

همانطور که اشاره کردم، به نظر می‌رسد هدف اصلیِ این عملیات «پیچیده» و چند لایه ورزشگاه بوده که در بیانیه‌ی داعش تاکید زیادی روی آن شده است. با توجه به اینکه این نوع بیانیه‌ها از پیش صادر می‌شود می‌توان حدس زد که تروریست‌ها حساب زیادی روی آن باز کرده بودند و از حضور فرانسوا اولاند در ورزشگاه باخبر بوده‌اند. اما عملیات آنها شکست می‌خورد و انفجارها تلفات سنگینی برجای نمی‌گذارد و تنها سه مهاجم انتحاری کشته می‌شوند و البته بیش از ۱۰۰ مجروح برجای می‌گذارند.

مقایسه‌ی دو مکان ورزشگاه و سالن کنسرت – و حتی دفتر تحریریه‌ی فلان نشریه – نشان می‌دهد که به همان اندازه که مکان‌های خصوصی آسیب‌پذیرند، مکان‌هایی که تحت تدبیرهای امنیتی دولت قرار دارند از آسیب‌پذیری بسیار کمتری برخوردارند. به همین دلیل مهاجمانی که مامور انفجار در این مکان بوده‌اند در نقشه‌ی اصلی شکست می‌خورند و موفق به ورود به ورزشگاه نمی‌شوند. بلکه در نهایت خودشان را در مکان‌های بی اهمین مثل پارکینگ منفجر می‌کنند.

این مسئله از نظر حاکمیت دور نمانده است. در گفتگویی که حدود یک ماه پیش با یکی از مقام‌های وزارت کشور فرانسه داشتم، وی با صراحت اعلام کرد که آنها از بابت مکان‌های عمومی مثل مترو یا ورزشگاه‌ها نگرانی زیادی ندارند. بلکه منتظر یک فاجعه در یک سالن کنسرت یا یک سینما هستند.  همان چیزی که دیشب به وقوع پیوست.

فضای شهر

دیشب من در همان محله‌ی وقوع حادثه بودم. می‌توانید با دنبال کردن این چند توییتاز ماجرای دیشب من باخبر شوید.

دوستان! من سالمم.
ولی گویا در چند تیراندازی و انفجار دست‌کم ۱۸ نفر کشته شدن پاریس. چون نزدیک ماجراییم ما را در کافه محبوس کرده‌اند.#Paris

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 13, 2015

در کافه‌ای که ما گیر افتادیم عده‌ی کمی از مردم به شدت نگرانند و بیشترشان دارند خیلی خونسرد به معاشرت‌شان ادامه می‌دهند. #Paris #fusillade

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 13, 2015

یکی از دوستانم از ناحیه‌ی پا مجروح شده.
خیلی وقت بود که خبری ازش نداشتم. ایرانی نبوده. #Paris #fusillade

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 13, 2015

یکی از افرادی که در کافه هست الان فهمید که برادرش جزوِ گروگان‌ها است. #Paris

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 13, 2015

متاسفانه دختری که در کافه با ما بود، بهش خبر دادن که برادرش جزو کشته‌شده‌گان گروگان‌گیری است. #Paris #fusillade

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 14, 2015

در سطح شهر دارم راه می‌رم. فقط پاریسی‌ها می‌تونن با یک فاجعه اینطوری برخورد کنند.
ساندویچی‌ها بارها بازن. مردم رفت و آمد می‌کنند. #Paris

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 14, 2015

با پخش این خبر، بلافاصله فضای همدلی در بین دوستان، همکاران و همکلاسی‌ها بوجود آمد. بسیاری از آنها که توییتر و فیسبوکم (البته نه به فارسی) را دنبال می‌کردند تماس تلفنی می‌گرفتند و از حال و احوالم جویا می‌شدند. یا اینکه با ایمیل و فیسبوک و توییتر، نگرانی‌شان بابت سلامتی من را ابراز می‌کردند. در پاسخ به سوال بسیاری از دوستان ایرانی که نگران وضعیت مهاجران در اینجا هستند، باید بگویم که به نظر می‌رسد تروریست‌ها با حمله به یک مکان عمومی مثل کنسرت، تاثیر منفی‌ای را که با حمله به دفتر روزنامه‌نگاران گذاشته بودند خنثی کردند. قربانیان دیشب روزنامه‌نگاران یا دیگر نخبه‌گان جامعه نبودند. بدینصورت، امروز بسیاری از مردم فرانسه با مردم عادی در لبنان و سوریه و عراق و افغانستان که هر روز قربانی این فاجعه‌ها هستند ابراز همدردی می‌کنند. دست‌کم فضای پاریس کم و بیش اینگونه است.

فیسبوک به افرادی که نزدیک واقعه بودن این پیام را فرستاده.
همین الان روی موبایل دریافت کردم. #Paris #fusillade pic.twitter.com/4lKDuYHqvJ

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 14, 2015

امروز پاریس، برخلاف همیشه، شنبه‌ای بسیار آرام را پشت سر گذاشت. مردم آرام آرام زندگی عادی‌شان را از سر می‌گیرند. اما نگاه‌ها و رفتارها آغشته بهاحتیاط و نگرانی‌ست. با اینحال خیلی از مردم دور هم جمع شدند و ترجیح دادند برای سپری کردنِ امروز در کنار هم باشند.

آقا ما ایرانیا جوزده‌ایم. امروز رفیقان فرانسوی و ایرانی را دعوت کرده بودیم خونه. همه آمدن به جز ایرانیا. از ترس تروریست‌ها. #ParisAttacks

— روح‌الله شهسوار RoohSavar (@roohsavar) November 14, 2015